Alash bygin neden ash?
Қадірлі оқырман бұл мақала екі жылдан астам ойымнан кетпеді,
Себебі адамның ішінде ылғи толқын.
Бұл толқын дамыл бермегесін қолыма қалам алдымда кірістім. Әрине
Бұл мақаланы бірден ноутбукпен жазбақ едім, бірақ онда қазақ әріптері түгілі , кирил лицаныңда 33 әріпі жоқ. Бұл әріптерді баспаға жапсыруға болады бірақ.
Осыдан үш жыл бұрын Қорғаныс міністрлігінің Әскери академиясында жұмыс істегенде осы мақаланың шет жағасын «Цифровая утопия или ит үреді, ал караван жүре береді» деген мақалада көтергем бұл мақаланы депутат Косарев арқылы Казправда газетіне ұсынған едім. Өкінішке орай депутат Косарев баспайды деп айтты, өйткені бұл мақалада сың көп деп. Бұл мақала үш жыл бойы Интернетте www.astana.tv maqalalar сілтемесінде табасыздар.
Және бұл мақаланы талай парламент депутаттарына, үкіметтегі үлкен қызметлерге, керек десеніздер Париждегі ЮНЕСКОның штаб квартирасында отырған Олжас Сулейменов ағамызға дейін танысты. Осыдан бір ай бұрын Интернетте www.abcnet.kz дейтін сайтым жоғалып кетті себебі доменнің сатып алған мерзімі бітіпті онда біраз материалдарым бар еді.
Бұл сайт 2001 жылдан бері Интернетте орналасқан. Бұл сайттын пайда болуына Респуликалық ақпараттық технологиялар орталығының директорының көмегімен ашылды, және тікелей И.Тасмағамбетов мырзаныңда үлесі бар. Жақын арада осы сайт туралы сөйлескенде хостингке 30 мың теңге сұрады, бұл тым көп болғасын мен хостингті басқа серверге аустырайн деп отырмын.
Сайттарды қойя тұра лауазымды ағаларымызға оралайық.
Осыдан бір жыл бұрын Олжас ағамызға «Бетпе бет» программасыда мен сұрақ қойып едім, кезінде Сіз «Семей-Невада» қозғалыс ашып алдыныздағы қойған мақсаттарға жеттініз. Ал жуырда біздің депутатымыз Мұхтар Шаханов «Қазақ тілі» қозғалысын ашып отыр, бұл салаға қалай қарайсіз, менің ойымша бұл мәселе оданда кұрделі болайын деп отыр? Олжас ағамыз бұл жөнінде асығыс болмауы керек деп жауап берді.
Мүмкін мен қателескен шығармын, бірақ біз әлі ештене бастаған жоқпыз, керісінше біздің қазақ жастары өмірдің талабына сай мемлекеттік тілге назар аударар емес.
Себебі бүгін кез келген жақсы қызмет компутерлік техникамен байланыс. Ал бұл салаға келсек мемлекеттік тілде бірде істейді, бірде істемейтін қазақ-орысша аудармалардан басқа, ештене жоқ. СИК, РНН барлығы тек орысша түрде ғана жұмыс істейді. Ұялы телефондарды қоя отыра, кір жуғыш машиналар кәдінгі даус пен сөйлейді, әрине қазақша емес. Ұялы телефон жөнінде Тілдер комитетіне айта айта шаршап, біржарым жыл бұрын тікелей өз атымнан Ксеll ұялы компанияның президентіне Огуз Дирилген мырзаға хат жазып, бұл хатты ассистентінің Гульнара Галиеваға қолына тапсырып канцелярия арқылы өткіздім. Ал жауап осы күнге деійн жоқ. Бір жылдан астам Халық банкі «Электронный банкинг» дейтін қызметін ашты , карточканыздағы қаражат жөнінде бүкіл операциялар SMS мәлімет түрінде ұялы телефоныңызға келіп тұрады, әрине орыс тілінде және Кселлдегідей латын әріптерінде жазылған. Бұл неге қазақ тілінде келмейді деп артына түсіп едім, бұған қаракөз қарындастарымыз жоғары әкімшілікке сілтеді.
Тағыда компутерлерге оралайық Алдынғы жылы Щучинск ауданы Жаңаталап ауылына
соғымыма барып едім, сонда әдейі мектептерінің информатика кабинетіне кіріп мынадай қызықты көрдім. Жас жігіт мұғалім компутермен қазақша теріп отыр екен компутерінде Windows-98 орнатылған. Сонда мен ішімнен ойладым. Егер мен Windows-2000 қазақша мақалаларымды басып Windows-XP де шығаралмай жатсам, онда қаншама енбек зая , сонда біз қаншама мақалаларды компутермен басқан құжаттарымызды Интернетке орната алмаймыз. Интернет жөнінде мен Қорғаныс министрлігінің Әскери Академиясында ғылыми қызметкер болып істегенде осы мәселелер жөнінде
екі мақалам «Қазақстан сарбазы» газетінде шыққан, біріншісі «Штирлиц және Интернет екеуіде керемет» екіншісі «Интернет-әскерге ғажайып қызмет» ал екеуі «Тағыда сол Интернет мұнын несі керемет» және «Өмірдегі үйреніп қалған сілтеме, керемет қызметі Интернетте» мақаларым басылып үлгермеді. Себебі «Қазақстан сарбазы» газетінде электрондық пошта болмай, олар менің мақаламды факс арқылы алып көп жерлері
түсініксіз болды.
Бүгін Қазақстан дамыған сайын, өмір жақсарсада, қарын толсада. Алаш неден аш десеніз, көпшілігі тілден деп жауап береді.
Мен өте ризамын біраз депутаттарға Мұхтар ағамызға, Тоқтар ғарышкерімізге, Бекболат әншімізге, Әбіш-ағамызға, Айталы ағамызға т.с.с жуырдағы біздің ұлттық теңге жөнінде
дау көтергендеріне. Осы жөнінде айта кететін жәйт, егер қазақ тілі компутерлік технологияларда өзін еркін ұстаса, бұл қателіктерді компутер өзі ақ түзеу ішеді.
Ал бұл қателіктерден бір жолата құтылу үшін біз жоғары технологияларды ен алдымен мемлекеттік тілге бұруымыз қажет.
Қазы, қарта жейтін қазақ, жылқыға құрық лақтырғанда, ең алдымен жылқының басын өзіне қаратып алады, ал егер қайрып алалмаса жылқының тепкініне қалып, тістерін жоғалтып Қ әрпі түгілі тәуелсіздімізденде айрыламыз.
Бұл жағдайды біз әсіресе электрондық үкімет құрамыз дегенде ескеруіміз қажет.
Бұл мақаланы мен ораза айының ортасында бастап едім, ал ораза айтының екінші күнінде 24 қазан айында Қазақстан ассамблясының отырысында біздің Елбасшымыз бұл мақаладағы проблемаларға бірден нүкте қойды «Алла разы болсын»
Бірақ қазақ тілінің мемлекеттік дәрежеге нақты түрде ие болуы, бұл құруар еңбек, және әр Қазақстан азаматының бұған үлес қосатын қарызы мен парызы.
Құметпен сіздерге ғарыш байланыс орталығының инженері.
Аймағанов Жанат Насырұлы
10.10.2006ж